Veel opportuniteiten, maar ook veel uitdagingen
Met 1.569 bedrijven is de voedingsindustrie ook in Wallonië de grootste industriële werkgever en investeerder. Ondanks de goede cijfers die de sector kan voorleggen, kan ze niet op haar lauweren gaan rusten. Er moet aan de toekomst worden gedacht. En die zou wel eens in lokale productieketens kunnen liggen: met nieuwe grondstoffen inspelen op de trend naar meer plantaardige voeding. Daarnaast zijn er tal van uitdagingen waaraan de bedrijven het hoofd zullen moeten bieden. We spraken met Guy Paternoster, voorzitter van Fevia Wallonie en Wagralim, over het heden en de toekomst van de Waalse voedingsindustrie.
Kan u het belang van de waalse voedingsindustrie schetsen?
“De voedingsindustrie is ongelofelijk belangrijk voor Wallonië. Hoewel de meeste bedrijven nog geen honderd medewerkers tellen, is de sector toch goed voor bijna 23.000 arbeidsplaatsen. Dat is 18.7% van de werkgelegenheid die de verwerkende industrie in Wallonië verschaft. Hiermee is de voedingsnijverheid onze belangrijkste industriële werkgever. En we doen het alsmaar beter: vorig jaar steeg de werkgelegenheid in onze sector met 2%. Een positieve evolutie die te danken is aan de vele investeringen die de bedrijven doen, in combinatie met de overheidsmaatregelen om de loonkosten te laten dalen. Ik wil er trouwens op wijzen dat de voedingsproducenten meer dan 30% van de totale industriële investeringen in Wallonië op hun conto schrijven. De sector trekt resoluut de kaart van automatisering, digitalisering en innovatie!”
"Met een omzet van 8,6 miljard euro vormt de voedingsindustrie nog steeds de belangrijkste industriele tak van Wallonie"
Waarom wordt er zoveel geïnvesteerd?
“Wie niet in het Industrie 4.0-verhaal meegaat en de sneltrein van Internet of Things mist, is ten dode opgeschreven. Dat geldt voor alle industriële bedrijven in Wallonië én Vlaanderen. Het is de enige manier om tegen een concurrentiële prijs kwaliteit te blijven bieden, waarmee we meteen ook onze troef in de mondiale markt veiligstellen. Ondanks het feit dat we voor het eerst sinds zes jaar een kleine daling van de export naar de EU kennen, blijven we nog altijd bijzonder goed scoren op verre bestemmingen. Zo voerde Wallonië in 2018 maar liefst 5,8% meer uit naar de Verenigde Staten en zelfs 23,6% meer naar China. Vooral zuivelproducten, bereidingen op basis van groenten en fruit, en dranken zijn in deze contreien erg gegeerd. Maar ook pakweg graanproducten vinden hun weg naar de andere kant van de aardbol.”
U stelt dat de meeste actoren in de Waalse voedingsnijverheid kleine bedrijven zijn. Hebben zij het niet bijzonder moeilijk met de nieuwe technologieën en trends?
“Wie competitief wil blijven, moet met zijn tijd meegaan. Of beter nog: zijn tijd vooruit zijn. Digitalisering, automatisering, e-commerce, artificiële intelligentie … Het vraagt inderdaad veel van onze voedingsproducenten, zowel op financieel als organisatorisch vlak. Maar ook hr wordt met belangrijke uitdagingen geconfronteerd. Er ontstaan immers tal van nieuwe functies die moeilijk ingevuld raken. Sowieso kampt de sector al met een personeelstekort. Dagelijks geraken gemiddeld vijfhonderd vacatures niet ingevuld. Enerzijds heeft dit met de krapte op de arbeidsmarkt te maken. Zo groeit de nood aan technisch geschoold personeel op alle niveaus: van elektricien tot ingenieur. Helaas is de instroom van dergelijke profielen nog veel kleiner dan de uitstroom door de vergrijzing, en dit ondanks de enorme promotiecampagnes voor het STEM-onderwijs. Anderzijds beseffen werkzoekenden niet genoeg welke zee aan carrièremogelijkheden de voedingssector biedt. Vandaag hebben levensmiddelenproducenten heus niet enkel nood aan productiearbeiders of voedingsdeskundigen!”
Fevia vs. Wagralim
Fevia Wallonie is de Waalse vleugel van Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie. Ze vertegenwoordigt 1.500 bedrijven die producent zijn van ingrediënten, halffabricaten of afgewerkte levensmiddelen.
Wagralim is de competitiviteitspool van de Waalse voedingssector. Ze telt 200 bedrijven, 50 projecten en meer dan 190 nieuwe producten en productontwikkelingen.
Welke rol speelt Fevia Wallonië op dit vlak?
“Vlaanderen en Wallonië staan allebei aan de deur van hetzelfde nieuwe industriële tijdperk. We kampen daarbij met dezelfde uitdagingen. Het is dus logisch dat we als federatie de communautaire geschillen achterwege laten en de krachten bundelen. Dit leidde al tot erg mooie initiatieven om de sector als aantrekkelijke werkgever te profileren. Met onze ’employer brand’ Food At Work zetten we bijvoorbeeld samen met ons sectorfonds Alimento in op onze sterktes als werkgever. Er is ook Food Tech Talent, dat scholen en jongeren uitnodigt om een bezoekje te brengen aan voedingsbedrijven, om zo kennis te maken met de vele beroepen die zij aanbieden. Daarnaast hebben we elk jaar de Food At Work Days: een reeks initiatieven en events om jongeren en werkzoekenden te motiveren om voor een carrière in de voedingsindustrie te kiezen. Een belangrijk onderdeel daarvan vormen de Food At Work Student Awards: innovatiewedstrijden voor jongeren uit het secundair, hoger en universitair onderwijs in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. De winnaars hiervan maken we bekend tijdens Food Forward, een event waarin we de trends van de toekomst centraal plaatsen.”
En wat met andere uitdagingen?
“Voor de industriële, technologische en export-gerelateerde uitdagingen werken we nauw samen met de innovatiepolen Wagralim in Wallonië en Flanders’ FOOD in Vlaanderen. We organiseren gezamenlijk projecten, seminaries en events om onze bedrijven in contact te brengen met elkaar, met kennisinstellingen en met tal van andere stakeholders uit de voedingssector. Daarnaast blijven we onze rol als afgevaardigde naar de overheid toe vervullen. We reiken de hand naar beleidsmakers om de instroom van talenten naar onze sector te versterken, onder meer door in te zetten op duaal leren en de STEM-opleidingen te promoten. Verder zoeken we naar manieren om stakeholders samen te laten nadenken over de duurzame groei van de sector. Dat resulteert wel degelijk in concrete oplossingen. Denk maar aan het initiatief D’Avenir, waarbij alle actoren van de voedingsketen – van riek tot vork – én de beleidsmakers gezamenlijk streven naar een verdere uitbouw van een globaal duurzaam voedingssysteem. Een ander voorbeeld is het Convenant Evenwichtige Voeding, dat we in 2016 ondertekenden met minister van Volksgezondheid Maggie De Block. In onze ogen is dit een veel betere oplossing dan extra taksen op suiker- en vetrijke voedingswaren! Eenzelfde pad zullen we moeten bewandelen op het vlak van verpakkingen. De levensmiddelensector kan niet zonder, dus moeten we evolueren naar een duurzaam verpakkingsbeleid met oplossingen die voor iedereen betaalbaar blijven.”
Zijn er nog andere ontwikkelingen die een verdere groei van de sector bemoeilijken?
“Wie niet in het Industrie 4.0-verhaal meegaat en de sneltrein van Internet of Things mist, is ten dode opgeschreven. Dat geldt voor alle industriële bedrijven in Wallonië én Vlaanderen. Het is de enige manier om tegen een concurrentiële prijs kwaliteit te blijven bieden, waarmee we meteen ook onze troef in de mondiale markt veiligstellen. Ondanks het feit dat we voor het eerst sinds zes jaar een kleine daling van de export naar de EU kennen, blijven we nog altijd bijzonder goed scoren op verre bestemmingen. Zo voerde Wallonië in 2018 maar liefst 5,8% meer uit naar de Verenigde Staten en zelfs 23,6% meer naar China. Vooral zuivelproducten, bereidingen op basis van groenten en fruit, en dranken zijn in deze contreien erg gegeerd. Maar ook pakweg graanproducten vinden hun weg naar de andere kant van de aardbol.”
“We willen de agrarische sector stimuleren om nieuwe grondstoffen te telen, en dan vooral erwten, quinoa en spelt“
Is het verhaal van de Waalse levensmiddelenindustrie er louter één van instandhouding?
“Zeker niet, integendeel! We zijn ervan overtuigd dat de meeste Waalse voedingsbedrijven nog flink wat groeiperspectieven hebben. Bovendien is er nog plaats voor extra producenten. Vooral op het vlak van lokale productieketens met een hoge toegevoegde waarde zijn de mogelijkheden legio. Volgens ons ligt daar een belangrijk toekomstperspectief voor de duurzame ontwikkeling van onze sector. In eerste instantie doen we een oproep aan de landbouwers, die de grondstoffenleveranciers zijn van onze bedrijven. Er is een sterke link tussen de landbouw en de verwerkende stap in de productieketen. Wist u dat 60% van de landbouwproducten die onze voedingsindustrie gebruikt, van Belgische bodem komt? De uitdagingen die de levensmiddelensector bedreigen, treffen ook de landbouw. Vandaar dat we de agrarische wereld willen stimuleren om nieuwe grondstoffen te telen zoals bijvoorbeeld erwten, quinoa en spelt. Dit zal voor bestaande en nieuwe producenten deuren openen om in te spelen op de toenemende vraag naar vegetarische en veganistische voeding. Hiermee speelt de sector niet alleen een innovatieve troef uit, maar bovendien profileert die zich zo als een partner die in het ecologische verhaal duurzame antwoorden biedt.”
Bron: FoodServices
